De Vlaamse overheid is bevoegd voor verschillende fiscale instrumenten die het verwerven, beheren en ontsluiten van onroerend erfgoed stimuleren.
Eigenaars kunnen een deel van de kosten van hun investeringen in onroerend erfgoed recuperen via de personenbelasting. De Vlaamse Codex Fiscaliteit bevat verschillende belastingverminderingen voor onroerend erfgoed. De Vlaame overheid bouwt hiermee aan een complementair stelsel van premies en fiscale stimuli om de onroerenderfgoedzorg te ondersteunen.
Eigenaars die investeren in het onderhoud of de restauratie van beschermd onroerend erfgoed kunnen hun uitgaven voor uitgevoerde werkzaamheden gedeeltelijk terugvorderen via hun belastingaangifte.
Bij aankoop van een woning, appartement of bouwgrond betaalt iedereen op de aankoopsom een verkooprecht. Dit is een belasting die de overheid heft op de overeengekomen prijs bij aankoop van een onroerend goed. Het standaardtarief bedraagt 10% van de aankoopprijs.
De Vlaamse Codex Fiscaliteit bepaalt een halvering van het verkooprecht voor wie een beschermd monument aankoopt. De bedoeling is dat het geld dat de aankoper bespaart door de vermindering van het verkooprecht direct investeert in het aangekochte monument. Op die manier stimuleert de overheid investeringen in beschermde monumenten.
De belastingen op verkooprechten en schenkingsrechten zijn gewestelijke belastingen. Wanneer iemand een schenking doet van een onroerend goed moet de ontvanger een schenkbelasting betalen. Een schenking van onroerende goederen gebeurt via een notariële akte. Deze registratie laat de ontvanger toe om de correcte heffingregels toe te passen. De tarieven van de schenkbelasting verschillen naargelang de context.
Bij de schenking van een beschermd monument geldt een vermindering van de schenkbelasting wanneer de begiftigde het bekomen voordeel opnieuw investeert in het monument.
Wie wil investeren in zijn onroerend erfgoed kan tot slot een erfgoedlening afsluiten om een renovatie, restauratie of herbestemming van onroerend erfgoed te financieren. Dit is een lening aan een lage intrestvoet die eigenaars kunnen gebruiken voor werken aan beschermd onroerend erfgoed of gebouwen opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. De erfgoedlening geldt dus voor veel meer erfgoed dan de andere belastingverminderingen of premies.
